Prema evidenciji Ministarstva energetike i rudarstva RS, daleko najviše lokacija sa litijumom se nalazi u okolini Zvornika, na obali rijeke Drine. Radi se o lokacijama Pilica, Grbavci, Kozluk kod Zvornika, na kojima su odobrena istraživanja, osim litijuma, i za bor, natrijum, stroncijum i kalijum. Na lokaciji Kamenica, sem litijuma, moguća su nalazišta rubidijuma, titana i nikla.
Aktivisti neformalne grupe građana "Stop nelegalnim šljunkarama na rijeci Drini" na čelu sa Dušanom Aćimovićem dobili su nezvanične informacije da su na području grada Zvornika vršena geološka istraživanja u cilju eksplotacije litijuma I drugih minerala koji mogu uticati na zdravlje ljudi i zagađenje životne sredine.
-Dana 04.10.2023 godine uputili su mejl gradskoj upravi Zvornika sa upitom da li su upoznati sa navedenim istraživanjima , jer su kao lokalna zajednica morali i trebali biti upoznati sa istim i na to dati saglasnost-kako navode.
Dopisom broj 02-033-18/23 od 04.10.2023 godine od Odeljenja sa opštu upravu gradske uprave Zvornik dobili su odgovor da "oni ukazuju na činjenicu da nemaju bilo kakve informacije vezane za zahtjev podnosioca , to jest na zahtjev ispred neformalne grupe građana."
Prema izvještavanju portala "Gerila" dana 14.10.2023 godine navedeno je izmedju ostalog da:
"Prema Katastru odobrenih detaljnih geoloških istraživanja, objavljenom na sajtu Ministarstva energetike i rudarstva RS, postoje lokacije na kojima je odobreno traženje litijuma. Detaljna geohemijska, geofizička i geološka istraživanja su odobrena, između ostalog, u Ugljeviku i Loparama, dok se, prema evidenciji Ministarstva, daleko najviše lokacija sa litijumom nalazi u okolini Zvornika, na obali rijeke Drine. Radi se o lokacijama Pilica, Grbavci, Kozluk kod Zvornika, na kojima su odobrena istraživanja, osim litijuma, i za bor, natrijum, stroncijum i kalijum. Na lokaciji Kamenica, sem litijuma, moguća su nalazišta rubidijuma, titana i nikla.'
Postupak za dodjelu koncesije može se pokrenuti na osnovu: inicijative nadležnog organa, inicijative zainteresovanog lica i ponude u pregovaračkom postupku a prema informacijama Ministarstva energetike i rudarstva na čelu sa ministrom Petrom Đokićem, koncesiju vezanu za geološka istraživanja u Zvorniku i okolini posjeduju tri kompanije.
Ugovor o koncesiji zaključuje se na rok koji ne može biti duži od 50 godina.
Koncesionar je dužan da plaća koncesionu naknadu a Visina koncesione naknade utvrđena je Pravilnikom o visini koncesione naknade i garancijama u oblasti elektroenergetike, energenata, rudarstva i geologije („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 79/18), stoji kao zakonska procedura na sajtu Ministarstva energetike i rudarstva.
Ekološka bomba iskopavanjem Litijuma
Nije zanemarljiv ni ekološki problem. Da bi došli do čiste rude potrebni su vrlo invazivni tehnološki procesi, hiljade tona sumporne kiseline dnevno, formiranje deponija, toksični materijali.
„Zavisno od brzine vjetra i atmosferskih prilika atmosfersko zagađenje ide oko 150 kilometara prilikom čega sve kiseline padaju po biljnom i životinjskom svijetu, da ne računam nas ljude“, objašnjava Snežana Jagodić Vujić, iz Udruženja Eko put iz Bijeljine.
„Ne možete ni ugalj da vadite bez posljedica a kamo li i ovo. Ogromnih posljedica. Imate primjer iz Amerike gdje je 200 kilometara radijus uništenja a moguće i primjere u projektu "Lopare" gdje su prema tvrdnjama kompanije "ARCOR" već izvršena istraživanja na šta su proizašla burna reagovanja u odnosu na isti projekat koji nije naišao na odobravanje građana Loznice i geoloških istraživanja kompanije "Rio Tinto"
Za ovako malu zemlju to je nesagledivo“, ističe Zoran Poljašević, master inženjer životne sredine.
Pitanje imovine se u slučaju rudnika litijuma nameće kao krucijalno, uzevši u obzir bogatvstvo koje se nalazi ispod zemlje. A tu na scenu, kao što je navedeno, stupaju političari. Pitanje imovine, iza koje se kriju ekonomski interesi, nameće se kao politički, nerijetko i kao suštinski nacionalni problem, što nesumnjivo jeste. Naravno, ne smije se zanemariti ni ekološki aspekt. Samo je pitanje kome će se ispostaviti “nacionalni” i “politički račun”, a kome “ekonomski” i “ekološki”?
Kompanija "Arcore AG" nedavno je objavila kako je preko svoje podružnice u BiH "Arcore ulaganja d.o.o." iz Laktaša, na sjeverozapadu zemlje, uspješno završila istražne radove na otkrivanju nalazišta minerala u regiji Lopare, među kojima je i litijum.
"Na taj način kompanija ispunjava sve uslove za podnošenje zahtjeva za dodjelu koncesije za korištenje ovog evropskog nalazišta mineralnih sirovina", navodi se u odgovoru na upit Radija Slobodna Evropa o mogućnostima da otvore rudnik na tom području.
Radi se o kompaniji koja je u Bosni i Hercegovini prisutna od 2018. godine kada je od Ministarstva energetike i rudarstva RS dobila dozvolu za istraživanje litijuma na području Lopara i Zvornika.
Osnivački kapital kompanije, koja je za potrebe poslovanja otvorena u Laktašima kod Banjaluke, iznosio je 11,8 miliona maraka (oko 5,9 miliona evra).
Tokom godina mijenjala se vlasnička struktura i udio osnivačkog kapitala, a u međuvremenu su otvorene još četiri kćerke kompanije koje vrše istraživanje litijuma na području Lopara i Zvornika.
Iz kompanije obećavaju i otvaranje proizvodnje i ekonomski rast opštine.
"Proizvodnja i prateće aktivnosti će otvoriti do 1.000 lokalnih radnih mjesta direktno i između 3.000 i 5.000 radnih mjesta indirektno, ekonomski revitalizirajući cijelu regiju", navodi se u odgovoru kompanije za RSE.
O kojim količinama rude litijuma se radi nisu naveli, a na web stranici švajcarske kompanije moguće je pristupiti samo sa nalogom za investitore. Kompanija registrovana u Bosni i Hercegovini nema internet stranicu.
Na zvaničnom sajtu Evropskog instituta za litijum, neprofitne nevladine organizacije sa sjedištem u Briselu, koja djeluje kao virtuelni institut za povezivanje stručnjaka i kompanija u oblasti rudarenja i prerade litijume u EU, među članovima se navodi i švicarska kompanija.
U opisu kompanije stoji da je "Arcore AG mlada švicarska rudarska kompanija, koja je u procesu razvoja velikog projekta rudarstva i proizvodnje litijuma i bora u Bosni i Hercegovini".
Tu su i osnovni podaci o projektu, gdje se navodi da je "geološko ležište veliko i kompaktno, pogodno za otvoreni kop, što omogućava uštede".
"Preliminarna procjena resursa je približno 2,4 miliona tona litijum karbonata i približno 33,1 milion tona borne kiseline, gdje se konstatuje da se radi o prilično velikom resursu u evropskom kontekstu", navodi se u informacijama o projektu na internet stranici Evropskog instituta za litijum.
Za Radio Slobodna Evropa gradonačelnik Zvornika Bojan Ivanović rekao je da ss u Zvorniku "prati situacija".
Ruda litijuma, metala koji je ključna komponenta baterija za mobilne telefone, prenosne računare i električne automobile.
Godinu nakon što je donesena odluka da u zapadnom dijelu Srbije ne bude otvoren rudnik litijuma, dolazi informacija kako je ova ruda pronađena u Bosni i Hercegovini.
Bosanskohercegovačka lokacija se nalazi u Loparama, udaljenim pedesetak kilometara od Loznice u Srbiji, gdje su tokom 2021. i 2022. godine mještani protestovali zbog zabrinutost da bi planirani rudnik kompanije "Rio Tinto", koja je bila zainteresovana za eksploataciju, mogao da zagadi okolinu, zemljište i riječni sliv.
Švicarska kompanija "ArCore AG" tvrdi da je upravo u blizini Lopara, na istoku Bosne i Hercegovine, otkrila velike količine litijuma zbog čega će, kako najavljuju, tražiti od resornog entitetskog ministarstva dozvolu za rudarenje.
To je i obradovalo i uznemirilo lokalno stanovništvo i javnost.
I dok sa jedne strane očekuju otvaranje rudnika, fabrika i radnih mjesta, u ovoj izrazito nerazvijenoj opštini, sa druge strane su zabrinuti zbog mogućih negativnih uticaja na njihovo zdravlje i okolinu.
U međuvremenu, ekolozi upozoravaju da otvaranje rudnika litijuma neće mnogo donijeti opštini, osim zagađenja. Tvrdnje obrazlažu načinom i tehnikama rudarenja i ekstrakcije litijuma, za koje kažu da mogu biti vrlo štetne po okolinu i zdravlje ljudi.
Građani skeptični
Đoko Šakotić ima oko 100 dunuma zemlje u Milionom selu, u opštini Lopare. Od toga 40 dunuma je zasađeno voćem. Upravo u dijelu gdje mu se nalazi voćnjak švicarska kompanija "ArCore AG" tvrdi da je pronašla velike količine litijuma.
Šakotić kaže da bi otvaranje rudnika uništilo to područje.
"To je od mene otprilike nekih 200-300 metara. Voćnjak bi bio uništen. Bile bi ogromne štete, ali bi valjda namirili oni (investitori)", ističe Šakotić, dodajući da ga plaše moguće posljedice po zdravlje ljudi i okolinu.
Rado Savić, načelnik opštine Lopare koja, prema posljednjem popisu stanovništva ima oko 15.000 stanovnika, nije sa javljao na pozive i upite Radija Slobodna Evropa (RSE) o stavu opštinskih vlasti o potencijalnom rudniku litijuma.
U izjavi za medije, kada je objavljena informacija o pronalasku litijuma, je rekao da će građani referendumom odlučiti da li žele eksploataciju litijuma, ali "tek nakon svih izvještaja relevantnih institucija i dokaza da eksploatacija neće uticati na životnu sredinu".
Na upit RSE o rezultatima istraživanja i mogućem dodjeljivanju koncesije za eksploataciju "Arcoru" nisu odgovorili ni iz Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske.
Ovo ministarstvo nadležno je za izdavanje dozvola za istraživanja i koncesija.
Komentarišući istraživanja litijuma na području opštine Lopare za novinsku agenciju Srna, resorni ministar Petar Đokić rekao je da su upoznati sa ovim projektom, ističući da je "svaki istraživački projekat koristan za Republiku Srpsku".
"U ovoj fazi istraživanja potvrđeno je postojanje te sirovine na tom području. Vidjećemo kasnije kako će se ta aktivnost odvijati, daleko je od toga da će doći do eksploatacije i razvijanja proizvodnje. Istraživački projekti do same eksploatacije veoma se razlikuju", pojasnio je Đokić.
Šta se zna o projektu?
Kompanija "Arcore AG" nedavno je objavila kako je preko svoje podružnice u BiH "Arcore ulaganja d.o.o." iz Laktaša, na sjeverozapadu zemlje, uspješno završila istražne radove na otkrivanju nalazišta minerala u regiji Lopare, među kojima je i litijum.
"Na taj način kompanija ispunjava sve uslove za podnošenje zahtjeva za dodjelu koncesije za korištenje ovog evropskog nalazišta mineralnih sirovina", navodi se u odgovoru na upit Radija Slobodna Evropa o mogućnostima da otvore rudnik na tom području.
Radi se o kompaniji koja je u Bosni i Hercegovini prisutna od 2018. godine kada je od Ministarstva energetike i rudarstva RS dobila dozvolu za istraživanje litijuma na području Lopara i Zvornika.
Osnivački kapital kompanije, koja je za potrebe poslovanja otvorena u Laktašima kod Banjaluke, iznosio je 11,8 miliona maraka (oko 5,9 miliona evra).
Tokom godina mijenjala se vlasnička struktura i udio osnivačkog kapitala, a u međuvremenu su otvorene još četiri kćerke kompanije koje vrše istraživanje litijuma na području Lopara i Zvornika.
Iz kompanije obećavaju i otvaranje proizvodnje i ekonomski rast opštine.
"Proizvodnja i prateće aktivnosti će otvoriti do 1.000 lokalnih radnih mjesta direktno i između 3.000 i 5.000 radnih mjesta indirektno, ekonomski revitalizirajući cijelu regiju", navodi se u odgovoru kompanije za RSE.
O kojim količinama rude litijuma se radi nisu naveli, a na web stranici švajcarske kompanije moguće je pristupiti samo sa nalogom za investitore. Kompanija registrovana u Bosni i Hercegovini nema internet stranicu.
Na zvaničnom sajtu Evropskog instituta za litijum, neprofitne nevladine organizacije sa sjedištem u Briselu, koja djeluje kao virtuelni institut za povezivanje stručnjaka i kompanija u oblasti rudarenja i prerade litijume u EU, među članovima se navodi i švicarska kompanija.
U opisu kompanije stoji da je "Arcore AG mlada švicarska rudarska kompanija, koja je u procesu razvoja velikog projekta rudarstva i proizvodnje litijuma i bora u Bosni i Hercegovini".
Tu su i osnovni podaci o projektu, gdje se navodi da je "geološko ležište veliko i kompaktno, pogodno za otvoreni kop, što omogućava uštede".
"Preliminarna procjena resursa je približno 2,4 miliona tona litijum karbonata i približno 33,1 milion tona borne kiseline, gdje se konstatuje da se radi o prilično velikom resursu u evropskom kontekstu", navodi se.
U Zvorniku prate situaciju
Istraživanja litijuma ima i u gradu Zvorniku, koji se nalazi oko 50 kilometara južno od Lopara, i pripada istom regionu.
Na tom području istraživanja rade kompanije ćerke laktaškog "Arcora", pod nazivom "Lithcore", registrovane u Banjaluci.
Gradonačelnik Zvornika Bojan Ivanović kaže da nisu imali kontakte sa investitorima koji traže litijum na njihovom područiju, ali da sa pažnjom prate šta se dešava u Loparama.
"Naš stav u ovom trenutku je da nam nije prihvatljivo sve što ima negativan uticaj na životnu sredinu", poručuje gradonačelnik na upit RSE.
Ističe i kako su uvjereni da će sve biti u skladu sa zakonima Republike Srpske koje ne bi trebale dozvoliti "da se uradi bilo šta što bi imalo negativne posljedice po naše građane".
Постави коментар